مطالب
در این بخش می توانید مطالب با موضوعات متنوع را مشاهده نمایید.
عوامل و شناخت مخرب چوب
شناخت مخرب چوب
یکی از عواملی که چوب را تهدید میکند موریانه چوب و حشره‌های چوب خوار هستند. این حشرات از زمان وجود یک درخت تا زمانی که درخت تبدیل به الوارهای چوبی و الوارهای چوبی تبدیل به سازه‌های چوبی می‌شوند، ممکن است چوب را مورد حمله قرار دهند. از گذشته تا به امروز اساتید و نجارها سازه‌هایشان مورد هجوم این حشرات موذی قرار می‌گرفت و آنها هم راهکارهای متفاوتی را برای از بین بردن این حشرات موذی مورد استفاده قرار داده‌اند تا مانع از نابودی لوازم چوبی شوند.
موریانه ها از لحاظ مشخصات بیولوژیکی و شکل ظاهری شبیه به هم هستند و در رنگهای سفید قهوه‌ای روشن و سیاه دیده می‌شوند. موریانه‌ها از نور فراری هستند و در هوای آزاد زندگی و رفت و آمد نمی‌کند. موریانه ها به‌صورت دسته جمعی و اغلب در سوراخ‌ها و تونل‌هایی که در چوب یا خاک ایجاد میکند سکونت دارند. موریانه‌ها حشراتی ریز، آرام و بسیار خطرناک هستند چون به‌آرامی و بدون جلب توجه انسان ممکن است پایه‌های یک خانه چوبی را به‌کلی ویران کنند و خسارت‌های زیادی به بار آورند.
موریانه‌ها به سه گروه تقسیم می‌شوند:
موریانه‌هایی که در زیر خاک زندگی میکنند
موریانه‌هایی که در چوب خشک زندگی میکنند
موریانه‌هایی که در چوب‌تر زندگی میکنند
موریانه‌هایی که در زیر خاک زندگی میکنند نسبت به دو گروه دیگر بسیار خطرناک‌تر هستند. غذای اصلی این موریانه‌ها عمدتاً چوب است که به‌وسیله موریانه های کارگر تأمین میشود این گروه از موریانه‌ها تقریباً به انواع درختان سوزنی برگ و پهن برگ حمله میکنند؛ اما چوب‌هایی مانند سرخدار، سرو تالاب و برخی از کاج‌ها مانند نراد دوام نسبتاً بالایی نسبت به این حشرات دارند.
این موریانه‌ها از طریق مجاری بسیاری که در داخل زمین ایجاد میکند به پایه‌های ساختمان‌های چوبی نفوذ میکنند و به عبارتی اصلی‌ترین بخش ساختمان که پایه‌های آن است را به نابودی می‌کشاند. به‌طور کلی بیش از ۲۰۰۰ گونه موریانه وجود دارد که حدود ۸۰۰ گونه‌ی آنها چوب خوار هستند در ایران نیز دو گونه موریانه شناخته شده است.
راه‌های مبارزه با موریانه‌های چوب‌خوار
*بهترین روش برای حفاظت از چوب ساختمان‌های چوبی بستن راه‌های مخفی ورود آنها به داخل ساختمان است. به عبارتی باید ساختمان را به‌گونه‌ای بسازید که هیچ منفذی برای ورود حشره به داخل ساختمان وجود نداشته باشد. فونداسیون اصلی ساختمان باید از بتن یا مصالحی مانند آجر سنگ یا بلوک‌های سیمانی ساخته شود و این مصالح باید برای موریانه‌ها نفوذناپذیر ساخته شود. در صورتی که ساختمان دارای زیر زمین است باید کف آن را با بتن پوشش دهید. پایه‌های چوبی که در زیر ساختمان نصب میشود باید داخل بتن و چند سانتی متر بالاتر از کف کار گذاشته شود. فاصله بین تخته‌ها باید به نحوی رعایت شود که هوا به‌راحتی در بین آن تهیه شود و از جمع شدن رطوبت جلوگیری شود. با این کار از رشد قارچ‌ها و موریانه‌ها جلوگیری خواهید کرد.
* شما می‌توانید پس از ساختن اسکلت خاک را با محلول‌های شیمیایی مانند کلر دین ضدعفونی کنید. این کار زمانی تأثیر خواهد داشت که عملیات ضد عفونی کردن بعد از ساخته شدن فونداسیون انجام شود.
*روش دیگر برای جلوگیری از نفوذ موریانه‌ها اشباع کردن چوب است. اشباع کردن چوب‌ها با استفاده از محلول‌های شیمیایی ضد قارچ و ضد حشره یکی از بهترین روشها برای ضد موریانه کردن چوب است
*چوب‌های اضافه و خاک چوب را بهتر است از اطراف ساختمان دور کنید انبار کردن این‌گونه مواد به مدت طولانی در اطراف خانه باعث تشکیل کلونی‌های بزرگ موریانه خواهد شد.
سوسک‌های چوب‌خوار
سوسک‌های چوب خوار هم به چوب‌های تازه قطع شده و هم به چوب‌های خشک سوزنی برگان و پهن برگان حمله میکند. سوسک‌های شاخ دراز و سوسک‌های آمبروزیا Ambrosia از جمله حشراتی هستند که علاقه شدید به چوب دارند. سوسک‌های آمبروزیا معمولاً چوب را سوراخ سوراخ میکنند و این سوراخ‌ها مکان مناسبی برای رشد قارچ است این حشرات را ((حشرات چوب‌های تازه)) نیز می‌نامند. یکی از روشهای مبارزه با این سوسک سم‌پاشی گرده بینه‌های تازه قطع شده برای جلوگیری از حمله قارچ‌ها و حشرات است.
زمانی که گرده‌بینه‌ها کمی خشک شدند شرایط برای تغذیه حشراتی مانند لیکتوس ها و بوسترکیدها مناسب میشود. این حشرات درون آوندهای درشت پهن برگان تخم ریزی میکنند. لارو این حشرات دالان‌هایی به قطر یک و نیم تا دو میلی متر ایجاد میکنند و بافاصله‌های مشخص دالان را با پودر نرم چوب پر میکند. شفیره این سوسک‌ها در پایان تابستان به حشره کامل تبدیل میشود از چوب خارج میگردد.
سوسک‌های معمولی مبلمان یا آنوبیوم
سوسک‌های آنوبیوم معمولاً در مبلمان پله‌های چوبی و دیگر لوازم تزئینی چوبی و در شرایط آب و هوایی سرد و مرطوب زندگی میکنند. سوسک ماده بر روی سطح ناصاف و ناهموار چوب ۴۰ تخم می‌گذارد و تخم‌ها بعد از ۵ هفته تبدیل به لارو می‌شوند. لاروها ۳ تا ۵ سال در درون چوب زندگی میکنند و پس از گذشت این زمان در نزدیکی سطح چوب به شفیره تبدیل می‌گردند. شفیره‌ها هم بعد از ۶ تا ۸ هفته به حشره کامل تبدیل میشود و با ایجاد سوراخ بر روی سطح چوب از آن خارج می‌گردند. این سوسک بیشتر بومی مناطق گشور های حاشیه دریای مازندران است.
سوسک‌های پودر کننده چوب
این سوسک معمولاً در مناطق گرمسیر به بیرون چوب حمله میکنند و با توجه به ارزش غذایی چوب و نوع آب و هوا آن از چند ماه تا دو سال زنده می‌ماند. این سوسک‌های چوب خوار معمولاً فقط به چوب پهن برگان حمله‌ور می‌شوند. این سوسک‌ها فقط یک سال زنده هستند و سوسک ماده در درون آوندهای چوب حدود ۵ تخم می‌گذارد و لاروها پس از سه هفته از تخم خارج می‌شوند. آنها معمولاً بین ۱۰ تا ۱۱ ماه زنده می‌ماند و فقط از نشاسته چوب تغذیه میکنند و با سلولز کاری ندارند. مرحله شفیرگی این سوسک‌ها ۲ تا ۴ هفته زمان می‌برد و سوسک کامل از اواخر اردیبهشت تا مهر ماه از چوب خارج میشود.
علت ترک خوردن چوب ها
ترک خوردن چوب
علت ترک خوردن چوب : در حقیقت ترک ایجاد شده در چوب به معنای فاصله افتادن بین بافت های چوب است هنگامی که بافت و الیاف چوب دچار شوک
می شوند در لبه های چوب و یا در بافت آن ترک خوردگی ایجاد می شود
این ترک ها می تواند عوامل بسیاری داشته باشد و در کیفیت چوب و
نوع کاربرد آن تاثیر زیادی دارد و برای کسانی که می خواهند از آن ها
در سازه ی خود استفاده نمایند بررسی این عوامل حائز اهمیت خواهد بود
دلیل ترک خوردن چوب به عوامل زیر بستگی دارد :
- یک سری از ترک ها هنگامی که درخت در حال رشد است حاصل می شود
در این گونه ترک ها قبل از آن که درخت را قطع کنند ترک وجود دارد که
علت آن شرایط محیطی است که در هنگام رشد درخت دچار شوک می شوند
و یا وجود جانواران ریز و باکتری ها این ترک ها را ایجاد می کند معمولا این
ترک ها در موازات حلقه های تنه ی چوب مشاهده می شوند البته به آسانی
نمی توان در همان ابتدا این ترک ها را مشاهده نمود به دلیل آن که
تازگی درخت ، ترک ها را به آسانی نشان نمی دهد اما هنگامی که
چوب خشک می شود در قسمت برش مقطعی چوب کاملا دیده خواهد شد
گونه ی دیگر ترک ها در زمان فرآوری چوب با
ماشین آلات و یا تحت فشار بودن آن ها به وجود می آید
در چه زمان هایی چوب ترک می خورد ؟
در زمانی که درخت برش خورده برای پروسه های فرآوری و یا خشک کردن
به کارخانه ها ارسال می شود عمدتا به دلیل فشار ماشین آلات
دارای ترک می شوند از طرفی از آن جایی که لایه ی بیرونی چوب
از قسمت داخلی آن زودتر خشک می شود بنابر این لایه خارجی دارای
انقباض شده و به دلیل آن که هنوز در قسمت داخلی رطوبت وجود دارد
این تفاوت بافت باعث ترک می شود این گونه ترک ها عمدتا به صورت
عمود بر حلقه های رشد تنه ی درخت هستند نکته ی دیگری که مطرح
است آن است که هنگام انجام کارهایی مانند غلطک یا تیغه و رنده ممکن
است به چوب فشار وارد شود لایه های چوب بر یکدیگر فشار وارد کرده
و قسمت های بافت سست تر دچار ترک می شوند
این گونه ترک ها نیز به موازات حلقه های رشد هستند
از دیگر موارد ترک هایی هستند که با کاهش
یا افزایش رطوبت محیط به وجود خواهند آمد
در چه زمان هایی چوب ترک می خورد ؟
آیا از دست دادن رطوبت ،دلیل ترک خوردن چوب است ؟
همان گونه که می دانید رطوبت چوب یکسان نیست به طوری که
تا زمانی که چوب با رطوبت و دمای محیط به یک تعادل برسد دائما
در حال تغییر است در زمانی که چوب در محیطی قرار گیرد که دارای
رطوبت کمتری از رطوبت داخلی اش می باشد رطوبتش از میان می رود
معمولا ابتدای چوب سریع تر آب و رطوبت را از دست می دهد و با سایر
قسمت های چوب دارای تنش دما و رطوبت خواهد شد که این انقباض ها
باعث کشش و نهایت ترک در قسمت ابتدایی چوب خواهد بود
- گاهی نوع مصرف از چوب باعث ایجاد ترک می شود
در بسیاری از مواقع نیز دلیل ترک خوردن چوب نحوه ی جابجایی آن
می باشد و ضرباتی که حین حمل و نقل بر چوب وارد می شود و یا
در هنگام نصب فشار و کشیدگی که به چوب وارد می شود می تواند
باعث ایجاد ترک در آن شود ممکن است چوب بدون آن که فرآوری لازم
روی آن انجام شده باشد در معرض رطوبت قرار گرفته و این تغییر میزان
رطوبت باعث انبساط و انقباض بافت های چوب میشود
www.moaragh-simorg.com
09112570270
www.inestgram.com/moaraghbanan
کاربرد چوب در صنایع دستی
کاربرد چوب در صنایع دستی
چوب ماده ای حیاتی است که در ابتدا برای ساخت ابزارهای خانه و قایق برای حرکت در رودها بود. سپس، برای ساخت اکثر اشیاء و ابزارهای سودمندی که انسان قرنها برای پیشرفت زندگی خود به آنها متکی بود، به کار رفت و سرانجام به عنوان یکی از قدیمی ترین و ابتدایی ترین مصالح ساختمانی موجود در طبیعت شناخته شد که بشر در طول تاریخ از آن بهره برده است. در واقع چوب تنها مصالح ساختمانی است که از منابع قابل تجدید به دست می آید و مصالح خوبی برای مناطق زلزله خیز به شمار میرود.
کاربرد چوب در صنایع دستی
مزایای چوب:
برخی ویژگی ها چوب
- قابلیت شکل پذیری و فرم گیری: چوب را میتوان در حالت های مختلف به راحتی فرم داد یا با ابزار و دستگاه های مختلف، شکل مورد نظر را بر روی آن ایجاد کرد. در سازه های بزرگ و پل ها، با استفاده از تخته های چند لایی میتوان تیرهای گوناگون ایجاد کرد که نیازهای سازهای را برطرف کند؛ همچنین در ساخت یک صندلی راحتی نیز می توان فرم مناسب برای استقرار بدن را ایجاد کرد.
- ظرفیت حرارتی بالا: چوب دارای ظرفیت حرارتی بسیار بالایی است، ودر برابر نور خورشید دمای سطح آن به راحتی بالا نمیرود. این خاصیت باعث میشود اعضای قطور چوبی در برابر آتش مقاومت زیادی داشته باشند به طوری که زمان زیادی طول می کشد تا قسمت های مرکزی آنها بسوزد. درهای ضد حریق چوبی، بر اساس همین خاصیت، بر درهای فلزی برتری یافته اند زیرا در زمان آتش سوزی زمان زیادی طول میکشد تا در چوبی به قدری داغ شود که دیگر قابل استفاده نباشد.
- مقاومت حرارتی: براساس آنچه در بالا گفته شد، چوب مقاومت زیادی در برابر انتقال انرژی گرمایی دارد و میتواند به عنوان عایق مناسبی در ساختمان ها مورد استفاده قرار گیرد. همچنین چوب در مقابل تغییرات دمایی واکنش کمی داشته و تغییر طول آن بسیار ناچیز است؛ در حالی که این موضوع در مورد فلزات و مواد پلاستیکی نتیجه ای کاملا متفاوت دارد.
- آکوستیک: چوب خشک صدا رو جذب میکند و میتواند به عنوان عایق مناسب برای صدا در فضاهای گوناگون استفاده شود.
- وزن مخصوص کم: چوب به عنوان مصالحی سبک در سازه ساختمان ها، میتواند علاوه بر کاهش هزینه های ساخت، شرایط مربوط به آیین نامه های زلزله را رعایت کند. وزن هر متر مکعب چوب خشک بین ۵۵۰ تا ۸۵۰ کیلوگرم است. این کم وزنی همچنین باعث بالا رفتن سرعت و کاهش هزینه های ساخت میشود. یکی از مشکلات اصلی چوب از قدیم، حمله آفات و حشرات به آن بوده که بسیار مخرب نیز هست. امروزه روش های مختلفی برای فرآوری و اشباع چوب وجود دارد که مانع از نفوذ حشرات در آن میشود. برخی از این روشها در کارخانه های چوببری استفاده میشود، مانند شناورسازی در مواد شیمیایی حاصل از قطران ذغال سنگ یا مواد مشابه.
- رنگ و بافت: چوب دارای ظاهری زیباست که اغلب دارای رنگ های هستند که میتوان آرامشبخش باشد و میتوان از آن برای فضاهای مختلف استفاده کرد. به طوری که تنها نیاز به جلادهنده دارد و مانند سایر مصالح نیازمند پوشش رنگی نیست.
- قابلیت بازیافت: قطعات چوبی به طور کامل قابل بازیافت هستند و هیچگونه ضایعاتی در طبیعت به جا نمی گذارند.
معایب چوب:
چوب دارای معایبی نیز هست که روشهای گوناگونی برای رفع آن ها به کار میرود:
- حمله آفات و حشرات: یکی از مشکلات اصلی چوب از قدیم، حمله آفات و حشرات به آن بوده که بسیار مخرب نیز هست. امروزه روشهای مختلفی برای فرآوری و اشباع چوب وجود دارد که مانع از نفوذ حشرات در آن میشود. برخی از این روش ها در کارخانه های چوببری استفاده میشود، مانند شناورسازی در مواد شیمیایی حاصل از قطران ذغال سنگ یا مواد مشابه. در کارهای ساختمانی و تزئینی، علاوه بر استفاده از چوب اشباع شده، از پوشش های گوناگون جهت افزایش مقاومت در برابر حشرات نیز استفاده میشود.
- آتش سوزی : سطح چوب در برابر آتش و حرارت به راحتی میسوزد. هرچند مرکز چوب در امان است اما دود حاصل از این سوختن میتواند بسیار خطرساز باشد. امروزه روغن ها و رنگهای ضدآتش جهت پوشش سطوح گوناگون ساخته شده که به راحتی قابل تهیه هستند. این پوشش ها مقاومت سطح چوب را در برابر حرارت تا چند ساعت زیاد میکند. تمام خواص و ویژگی هایی که برای چوب گفته شد، چوب را به عنوان مصالحی مناسب برای بسیاری از فعالیتها تبدیل کرده است. امروزه چوب در صنعت، ساختمان سازی، هنرهای تزئینی، مبلمان و … کابرد فراوان دارد. ویژگیهای معماری چوب به منظور کاربرد در دکوراسیون داخلی برای همه معماران و دکوراتورها شناخته شده است. به گونهای که امروزه حتی مواد ترکیبی و پلاستیکی را با طرح چوب در بازار عرضه میکنند.
چوب و صنایع دستی:
در بسیاری از هنرهای دستی از چوب در بخشی از خلق اثر استفاده می شود. همانطور که گفته شد چوب به دلیل در دسترس بودن، ارزانی و شکل پذیری راحت و زیبایی بافت از مواد پایه ی پرکاربرد در صنایع دستی است. اما در برخی هنرها از چوب به عنوان ماده و متریال اصلی استفاده می شود. این هنرها عبارتند از:
- منبت کاری:
منبت کاری با چوب یکی از ظریف ترین صنایع دستی است که تلفیقی از هنر و حوصله هنرمندانی است که با مواد اولیه ی ارزان و ساده، محصولاتی با ارزش خلق می کنند، هنرمندانی که با چند قلم و اسکنه ای فلزی ذهنیات خود را با خطوط کوفی ، نقوش اسلیمی، ختایی و گل و مرغ و … روی چوب کنده کاری می کنند. منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کنده کاری بر روی چوب این هنر دستی نماد احساس، ادراک ، اندیشه و خلاقیت هنرمندان که با ذوق و سلیقه سرشار ، اثر هنری را ابداع می کنند. - گره چینی چوب:
گره چینی با قطعات برش خورده چوب و شیشه های رنگی در اشکال مختلف و متعدد الاجرا و وحدت گرای هندسی که به طور هماهنگ در یک کادر مشخص و تکرار شونده در کنار هم قرار گرفته باشند. در واقع هندسه نقوش و گره گشی جرء لاینفک این هنر به حساب می آید. از این سبک کار معمولا در ساخت درهای اماکن مقدسه، مقابر، منابر، و از مشبک در پنجره های منازل و کاخ ها، نرده ها استفاده می شده است. از دوران صفویه به بعد تعبیه شیشه های رنگی در چوب های مشبک رایج شده و اصطلاحا به “ارسی” مشهور گردید. - معرق منبت چوب:
قرار گرفتن قطعات چوب های رنگی در کنار هم به وجود آوردن طرحی مشخص را معرق می گویند. گاه دیده میشود که در کنار چوب های رنگی از مصالحی چون عاج، صدف، فلزات و استخوان هم استفاده میشود. به طور کلی معرق به دو گروه اصلی تقسیم میگردد. منبت کاری در دو نوع ریز و درشت بر روی چوب و عاج و استخوان انجام می شود و شامل مجسمه سازی، نیمرخ و تمام رخ، گلبرگ های اسلیمی، ختائی و غیره می باشد. منبت کاری با چوب یکی از ظریف ترین صنایع دستی است که تلفیقی از هنر و حوصله هنرمندانی است که با مواد اولیه ی ارزان و ساده، محصولاتی با ارزش خلق می کنند، هنرمندانی که با چند قلم و اسکنه ای فلزی ذهنیات خود را با خطوط کوفی ، نقوش اسلیمی، ختایی و گل و مرغ و … روی چوب کنده کاری می کنند. می توان گفت معرق به طور کلی شیوه ای از تولید محصولات چوبی است که طی آن طرح ها و نقوش سنتی با استفاده از قلم، چکش، مغار و سایر ابزار نجاری بر روی چوب های مرغوب و بادوام شکل می پذیرد.
در مشبک کاری طرح به وسیله ی کمان اره مویی بر روی لایه های چوب پیاده می شود. معرق کاری چوب عبارت است از ایجاد نقوش و طرح های مختلف که از کنار هم قرار دادن چوب در کنار یکدیگر به وجود می آید که بر دو نوع است معرق برجسته و معرق تخت یا صاف در معرق برجسته نقش و طرح مورد نظر را بالاتر از سطح چوب قرار می دهند و سپس اطراف آن را تزئین می کنند ولی در معرق تخت یا صاف ابتدا نقش و طرح مورد نظر را بر روی سطح قرار می دهند و داخل طرح را خالی می کنند و سپس نقش ایجاد شده را با چوب های رنگی و یا صدف می پو شانند. در معرق چوب از چوب های مختلف ، استخوان عاج ، صدف، خاتم و … استفاده می شود و در غایت تصویری که دارای رنگ طبیعی می باشد به دست می آید و در بعضی موارد نقش هایی طبیعی از رگه های طبیعی چوب به وجود می آید.